رابطه بین بهره وری عوامل تولید و پایداری کشاورزی در مزارع سیب زمینی دشت اردبیل

در راستای نیل به خودکفایی و نیز پایداری کشاورزی، یکی از ابزارهای مهم در ارزیابی عملکرد سیستم¬های کشاورزی استفاده از شاخص بهره¬وری عوامل تولید است. در این صورت یک سیستم تولیدی کشاورزی زمانی از لحاظ اقتصادی پایدارتر خواهد بود که بهره¬وری کل آن سیستم نسبت به سیستم دیگر بیشتر باشد. بدین ترتیب به نظر می¬رسد بین پایداری سیستم¬های تولیدی بخش کشاورزی و بهره¬وری عوامل تولید ارتباط وجود دارد. از همین رو هدف این مطالعه پرداختن به رابطه بهره¬وری عوامل تولید با پایداری کشاورزی در مزارع سیب¬زمینی دشت اردبیل می¬باشد، لذا این تحقیق ضمن دادن آگاهی در مورد وضعیت موجود از نقطه نظر بهره¬وری و پایداری در منطقه، می¬تواند راهنمای زارعین و سیاست¬گذاران بخش کشاورزی در برنامه¬ها و اقدامات آتی گردد. جامعه آماری تحقیق شامل سیب¬زمینی¬کاران دشت اردبیل است که در9 دهستان و 88 روستای شهرستان¬های؛ اردبیل و نمین به زراعت این محصول اقدام نموده¬اند. کل جامعه آماری 9414 نفر بوده که برای اجرای تحقیق تعداد 231 نمونه با استفاده از فرمول کوکران مشخص¬گردید. داده¬ها و اطلاعات مورد نیاز از طریق پیمایش میدانی و با طراحی و تکمیل پرسشنامه به روش نمونه¬گیری تصادفی طبقه¬ای نسبتی از کشاورزان در سال زراعی 92-1391جمع¬آوری¬گردید. در این تحقیق از شاخص بهره-وری کل عوامل تولید و بهره¬وری جزئی جهت ارزیابی بهره¬وری عوامل تولید مزارع استفاده شد. میزان پایداری کشت سیب¬زمینی با استفاده از شاخص¬ سنانایاک مورد ارزیابی قرارگرفت. نتایج این پژوهش نشان می¬دهد که بیشترین و کمترین مقدار بهره¬وری جزئی به ترتیب مربوط به نهاده زمین و آب می¬باشد. میانگین بهره¬وری کل عوامل تولید واحدهای مورد بررسی 011/0 می باشد بدین ترتیب به طور متوسط در ازای مصرف یک واحد از نهاده کل در مزارع سیب¬زمینی منطقه، 011/0 تن سیب¬زمینی تولید شده است. همچنین نتایج حاصل از رهیافت سنانایاک نشان داد که مزارع منطقه مورد ¬مطالعه به سمت پایداری گرایش دارند. نتایج حاصل از مدل¬های رگرسیونی چند متغیره نشان داد که متغیرهای بهره¬وری کل، بهره¬وری جزئی بذر، بهره¬وری جزئی کار، درآمد زارع، نوع مالکیت زمین، سطح سواد، سطح زیرکشت، سابقه کشت سیب¬زمینی و دانش کشاورزی پایدار بطور جداگانه 25 درصد تغییرات شاخص پایداری را توضیح می¬دهند.